Әрбір жылдың 14-24  қараша айында Антибиотиктерді дұрыс пайдаланудың дүниежүзілік апталығы өткізіледі, оның мақсаты бүкіл әлемде микробқа қарсы препараттарға (МПТ) төзімділік  мәселесі туралы жұртшылықтың хабардар болуын арттыру және осы саладағы алдыңғы қатарлы тәжірибені қоғам, денсаулық сақтау қызметкерлері мен антибиотиктерге төзімділікті одан әрі дамыту мен таратуға жол бермеу үшін саясатты әзірлеуге жауапты тұлғалар арасында насихаттау болып табылады.

Антибиотиктер бактериялық жұқпалы аурулардың алдын алу және емдеу үшін қолданылады. Антибиотиктерге тұрақтылық осы препараттарды қолдануға жауап ретінде бактериялар өзгерген жағдайда дамиды.

Антибиотиктерге төзімділік адамдарда немесе жануарларда  емес, бактерияларда дамиды. Бұл бактериялар адамдар мен жануарларға жұғуы мүмкін және оның салдарынан туындаған инфекцияларды мұндай төзімділігі жоқ инфекцияларға қарағанда  емдеу қиынға соғады

Антибиотиктерге төзімділік бүкіл әлемде қауіпті жоғары деңгейге дейін өссуде. Кең  таралған жұқпалы ауруларды емдеу қабілеттілігімізге қауіп төндіре отырып, төзімділіктің  жаңа тетіктері пайда болып,  барлық жерде  жаппай таралуда. Мысалы, пневмония, туберкулез, қанның бұзылуы, гонорея, тамақтан болатын  ауруларды антибиотиктер тиімділігінің төмендеуінен емдеу қиынға соғып отыр, ал кейде  тіпті мүмкін болмай тұр.

Бүкіл әлемде антибиотиктерді тағайындау және пайдалану тәртібін жедел өзгерту қажет. Жаңа дәрі-дәрмектерді әзірлеу жағдайында да, егер тәртіпті өзгертпесе, антибиотиктерге төзімділіктің елеулі қаупі сақталады. Тәртіпті  өзгерту — вакцинация, қол жуу, қауіпсіз жыныстық қатынас  және дұрыс тамақтану гигиенасы арқылы инфекциялардың таралуын қысқарту бойынша шараларды да  қамтуы тиіс.

Антибиотиктерге төзімділік олардың қате  және шамадан тыс қолданылуына, сондай-ақ инфекциялардың алдын алу және олармен күресудің әлсіз болуына байланысты қарқын алуда. ДДҰ қоғамның барлық деңгейлерінде:  халық, саясат қалыптастыратын тұлғалар, медицина қызметкерлері, денсаулық сақтау индустриясы, ауыл шаруашылығы секторында төзімділік салдарын азайтуға  және оның таралуын шектеуге қатысты шаралар қабылдауды ұсынады. Осы топтың әрқайсысы үшін ДДҰ ұсыныстары ұйымның веб-сайтының бетінде: https://www.who.int/ru/news-room/fact-sheets/detail/antibiotic-resistance көрсетілген.

2019 жылдың маусымында ДДҰ жаһандық науқанды іске қосты, ол үкіметті микробқа қарсы препараттарға төзімділікті бәсеңдетуге, жанама құбылыстардың таралуын азайтуға және шығындарды қысқартуға көмектесетін AWAaRe  әдістемесін қолдануға шақырады.

AWAaRe  әдістемесі ДДҰ негізгі дәрілік заттар тізбесінің бір бөлігі ретінде іске асырылған және антибиотиктерді пайдаланудың тұрақтылығы мен қауіпсіздігі мен тиімділігін арттыруға беталысты тежеуге бағытталған. Ол антибиотиктерді үш топқа бөлуді болжайды — «қол жеткізу»,» бақылау «және» резерв » — және ең көп таралған және күрделі инфекцияларды емдеу үшін қандай антибиотиктердің пайдаланатынын, олардың қайсысы кез келген уақытта денсаулық сақтау жүйесінде қол жетімді болуы тиіс, ал қандай антибиотиктердің сирек пайдаланылатынын немесе қорда сақталатынын және тек соңғы шара ретінде ғана қолданылатынын анықтайды.

Жаңа кампанияның мақсаты:  «қол жеткізу» тобындағы  антибиотиктерді жаһандық тұтыну үлесін кем дегенде 60%-ға дейін арттыру және резистенттілік қаупіне аса бейім «бақылау» және «резерв» топтарының антибиотиктерінің пайдалану ауқымын азайту. «Қол жеткізу» тобының антибиотиктерін пайдалану төзімділік қаупін төмендетеді, өйткені бұл «іс-әрекеттің салалық спектрінің » антибиотиктері (бірнеше емес, нақты микроорганизмге бағытталған). Сонымен қатар, олар арзан, себебі дженериктер түрінде қол жетімді.

«Қазіргі уақытта микробқа қарсы препараттарға тұрақтылық денсаулық үшін қауіп—қатердің ең өзекті факторларының бірі болып табылады және медицинадағы жүзжылдықта қол жеткен прогресті   жоққа шығарғалы отыр,-деп мәлімдеді ДДСҰ Бас директоры Д-р Тедрос Адхан Гебрейесус. —Барлық елдер ең қиын емделетін инфекциялар үшін кейбір антибиотиктерді қолдануды резервте сақтай отырып, өмірлік маңызды антибиотиктерге қол жеткізуді қамтамасыз ету және дәрілік тұрақтылықты баяулату арасындағы тепе-теңдікті табуы керек. Мен елді AWAaRe  —  мақсатқа жетуге  арналған құнды және практикалық құралды пайдалануға шақырамын». Толығырақ AdoptAWaRe.org сайтында.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы 2015 жылдан бастап Антибиотиктерге тұрақтылық пен төзімділікті қамтитын микробқа қарсы препараттарға төзімділік жөніндегі жаһандық іс-қимыл жоспарына сәйкес шаралар жүргізеді, ол қауіпсіз және тиімді дәрілер көмегімен жұқпалы аурулардың алдын алу мен емдеуді қамтамасыз етуге бағытталған.

Жаһандық іс-қимыл жоспарында ДДҰ-ға мүше мемлекеттерге микробқа қарсы препараттарға төзімділік проблемасын шешу бойынша ұлттық іс-қимыл жоспарларын дайындау үшін негіз ретінде ұсынылған 5 стратегиялық міндет қойылған (https://www.who.int/ru/news-room/fact-sheets/detail/antibiotic-resistance).

ДДҰ сондай-ақ микробқа қарсы препараттарға төзімділік мәселесін шешуге бағытталған мынадай басқа да бастамаларды іске асырады:

Микробқа қарсы препараттарға төзімділікті қадағалау бойынша жаһандық жүйе (GLASS), Ғылыми зерттеулер және антибиотиктерді әзірлеу бойынша жаһандық серіктестік (GARDP) және Микробқа қарсы препараттарға төзімділігі бойынша мекемеаралық үйлестіру тобы (IACG).

Толығырақ

https://www.who.int/ru/news-room/fact-sheets/detail/antibiotic-resistance  сайтында.

Негізгі деректер

* Антибиотиктерге төзімділік бүгінгі күні адамзат денсаулығына, азық-түлік қауіпсіздігі мен дамуына елеулі қауіп-қатердің бірі болып табылады.

•  Антибиотиктерге төзімділік кез келген адамға, кез келген жаста және кез келген елде әсер етуі мүмкін.
• Антибиотиктерге төзімділік — табиғи құбылыс, бірақ антибиотиктерді адамдардың дұрыс пайдаланбауы және олардың жануарларға дұрыс  егілмеуі  осы процесті тездетеді.
• Көптеген жұқпалы ауруларды – мысалы, пневмония, туберкулез, гонорея және сальмонеллезді антибиотиктер тиімділігінің төмендеуінен емдеу қиынға соғып отыр.

Ауруханаға ұзақ уақытқа жату, медициналық шығындар мен өлім-жітімнің өсуі антибиотиктерге төзімділіктің салдары болып табылады.